Back to: Yoruba SS3
Ẹ káàbọ̀ ọmọ mi, ṣe o ti sinmi dáadáa? Kí Ọlọ́run jẹ́ kó rọrùn fún wa ní ẹ̀kọ́ wa lónìí. Káàbọ̀ sí kíláàsì Yorùbá wa lẹ́ẹ̀kansi. Lónìí, a máa kẹ́kọ̀ọ́ nípa ìsọ̀rí ọ̀rọ̀. Ẹ jẹ́ kí a bẹ̀rẹ̀.
Ìsọ̀rí ọ̀rọ̀ túmọ̀ sí bí a ṣe ń pín àwọn ọ̀rọ̀ sí ẹ̀ka kékèké tó ní iṣẹ́ àti ìtẹ̀síwájú pẹ̀lú gbolohun. Nínú èdè Yorùbá, a ní ẹ̀ka mẹ́fà pàtàkì tí gbogbo ọ̀rọ̀ wa ń wọ̀.
Ọ̀rọ̀-orúkọ: Ọ̀rọ̀ tó ń jẹ́ orúkọ ènìyàn, ohun, ibi, àyàfi, àti bẹ́ẹ̀ bẹ́ẹ̀ lọ. Àpẹẹrẹ: Bólá, ilé, igi, ìwé.
Ọ̀rọ̀-ìṣe: Ọ̀rọ̀ tó ń fihan iṣẹ́ tàbí ìṣẹ̀lẹ̀. Àpẹẹrẹ: jẹ, kọ́, lọ, tọ̀.
Ọ̀rọ̀-àpẹẹrẹ: Ọ̀rọ̀ tí a fi ń ṣàpẹẹrẹ àwọn nkan míì nínú gbolohun. Àpẹẹrẹ: yìí, yẹn, bẹ́ẹ̀.
Ọ̀rọ̀-ìbáṣepọ̀: Ọ̀rọ̀ tó ń so ọ̀rọ̀ pọ̀. Àpẹẹrẹ: àti, àbí, bí, nítorí.
Ọ̀rọ̀-àpèjúwe: Ọ̀rọ̀ tó ń fi ohun tàbí ènìyàn hàn pẹ̀lú àlàyé. Àpẹẹrẹ: rere, pupa, gíga, díẹ̀.
Ọ̀rọ̀-ìtọ́ka: Ọ̀rọ̀ tó ń tọka sí ènìyàn tàbí nkan. Àpẹẹrẹ: èmi, ìwọ, wọn, a, ẹ.
Ẹ̀ka ọ̀rọ̀ yìí yàtọ̀ síra, ṣùgbọ́n gbogbo wọn jẹ́ àkọ́kọ́ tó ṣe pàtàkì fún gbolohun tó dáa. Bí a ṣe mọ̀ ẹ̀ka kọọkan, a lè kọ gbolohun to péye, to sì ní ìtumọ̀ tó dájú.
Ẹ wo àpẹẹrẹ yìí:
Túnjí (orúkọ) sọ (ìṣe) ìtàn (orúkọ) yìí (àpẹẹrẹ) fún ìyá rẹ (ìtọ́ka).
Ní gbolohun yìí, a rí bí ọ̀rọ̀ ṣe kó ipa kọọkan.
Àwọn ọmọ Yorùbá ń fi àwọn ìsọ̀rí ọ̀rọ̀ wọ̀pọ̀ nínú oríkì, àdúrà, ewì àti lítíréṣọ̀. Fún àpẹẹrẹ, nínú ewì kan, a lè rí:
“Ọmọ ará ilé Olú
Tí ń sọ ọ̀rọ̀ lọ́nà rere
Ẹ̀yìn ni ń jẹ adáyébá”
Nínú àpẹẹrẹ yìí, a lè ṣe ìtọ́kasí gbogbo ìsọ̀rí ọ̀rọ̀ tí a ti kẹ́kọ̀ọ́.
Ìkúpọ̀n àkọ́kọ́
Ìsọ̀rí ọ̀rọ̀ jẹ́ bí a ṣe ń pín ọ̀rọ̀ sí ẹ̀ka mẹ́fà.
Ọ̀rọ̀-orúkọ, ọ̀rọ̀-ìṣe, àpẹẹrẹ, ìbáṣepọ̀, àpèjúwe àti ìtọ́ka ni wọ́n jẹ́.
Kíkọ ẹ̀kọ́ yìí máa ràn ẹ lọwọ láti lóye gbolohun dáadáa.
Ìdánwò kékèké
Fínú-kún àwọn ẹ̀ka ọ̀rọ̀ tó wà nínú gbolohun wọ̀nyí:
Àlàbá fẹ́ràn búrẹ́dì pupa.
Àwa lọ sí ilé ìtura lónìí.
Mẹ́sìn náà sọ̀rọ̀ dáadáa.
Wọ́n ra bàtà tuntun fún ọmọ náà.
Ṣé ìwọ ní owó yẹn?
Ìfaramọ́ àti Àtìlẹ́yìn
O ti ṣe kásẹ́. O ń kọ ara rẹ sílẹ̀ fún rere. Máa tẹ̀ síwájú, ọmọ mi. Àwọn ìsọ̀rí ọ̀rọ̀ yóò ṣe ẹ lórí bí o ṣe ń kọ gbolohun to péye. Afrilearn wa nítòsí rẹ, a gbà pé ìjọ̀sí rẹ yóò dájú. Káre ọmọ rere.