EDE – Atúnyẹ̀wò Àwọn Eyẹ Gbolóhùn Tí ó Wà Nínú Èdè Yorùbá ASA – Atúnyẹ̀wò Àwọn Eré Ìdárayá Ilé Yorùbá LITIRẸSO – Kíkà ìwé Lítirẹ́sò Tí ìjọba Yàn EDE – Atúnyẹ̀wò Àwọn Ẹyẹ Gbolóhùn Tí Ó Wà Nínú Èdè Yorùbá

Back to: Yoruba JSS 3

Ẹ káàbọ̀ sí kíláàsì!

Ẹ̀ káàárọ̀ ọmọ mi! Báwo ni ilé, báwo ni ẹbí? Lónìí, a máa kẹ́kọ̀ọ́ nípa àwọn ẹyẹ gbolóhùn nínú èdè Yorùbá. Ẹ̀kọ́ yìí jẹ́ àfikún tó ṣe pàtàkì jùlọ fún ìmúlò èdè tí ó dáa.

EDE – Atúnyẹ̀wò Àwọn Eyẹ Gbolóhùn Tí ó Wà Nínú Èdè Yorùbá

ASA – Atúnyẹ̀wò Àwọn Eré Ìdárayá Ilé Yorùbá

LITIRẸSO – Kíkà ìwé Lítirẹ́sò Tí ìjọba Yàn

EDE – Atúnyẹ̀wò Àwọn Ẹyẹ Gbolóhùn Tí Ó Wà Nínú Èdè Yorùbá

Ní èdè Yorùbá, gbolóhùn lè ní ẹyẹ gbolóhùn, tí a tún mọ̀ sí ẹya tàbí apá gbolóhùn. Ẹyẹ gbolóhùn ni gbogbo àwọn ọ̀rọ̀ tí a kó jọ lati fi dá àlàyé kan hàn. Kò sí gbolóhùn tó yóò pé tí a kò bá mọ àwọn ẹyẹ rẹ̀.

Àwọn ẹyẹ gbolóhùn pàtàkì mẹ́ta ni:

1. Ẹyẹ Orúkọ (Noun Phrase): Ẹ̀ka gbolóhùn tí ó sọ ẹni tàbí ohun tí a ń sọ̀rọ̀ nípa.

Àpẹẹrẹ: Túnjí, ọmọ náà, àgbàlagbà ilé wa.

2. Ẹyẹ Ìṣé (Verb Phrase): Ẹ̀ka gbolóhùn tí ń sọ ohun tí ẹni tàbí ohun náà ń ṣe.

Àpẹẹrẹ: ń kọrin, ti lọ, yóò ṣe.

3. Ẹyẹ àfikún (Adverbial Phrase): Ẹ̀ka gbolóhùn tí ó sọ ibi, àsìkò, ìdí tàbí bá a ṣe ṣe nǹkan.

Àpẹẹrẹ: ní ilé, lóru, nítorí pé ó fẹ́ ẹ.

Àpẹẹrẹ Gbolóhùn Pípẹ̀:

Ọmọ náà ń kọrin lórí pẹpẹ nílé ẹ̀kó.

Ẹyẹ Orúkọ: Ọmọ náà

Ẹyẹ Ìṣé: ń kọrin

Ẹyẹ Àfikún: lórí pẹpẹ nílé ẹ̀kó

Tí a bá mọ bí a ṣe ń fọwọ́sowọ́pọ̀ ẹyẹ gbolóhùn, a lè kọ́ àlàyé tí ó dáa, tí ó kún fún ìtumọ̀, tí gbogbo ènìyàn yóò lóye.

ASA – Atúnyẹ̀wò Àwọn Eré Ìdárayá Ilé Yorùbá

Ẹ̀sìn àti àṣà Yorùbá kún fún eré tí ó kó àwọn ọmọ jọ, tí ó tún gbé ìlera àti ìbáṣepọ̀ yọ.

Àwọn eré ìdárayá ilé Yorùbá jẹ́ eré tí àwọn ọmọ ṣe pẹ̀lú ara wọn láti fi gbádùn, kọ́ ẹ̀kọ́, àti yá èrò kúrò nínú ìbànújẹ.

Àwọn àpẹẹrẹ eré ìdárayá ilé Yorùbá:

Boju-Boju: Ẹni kan máa bo ojú, yókù máa sa, ẹni tó bà a ni yóò ṣe bí i.

Suwe: A máa fa ila sẹ́yìn, àwọn ọmọ yóò máa fo kiri, wọn á kọrin pẹ̀lú.

Tèn-Tèn: Ẹsẹ̀ méjì, àwọn ọmọ máa fi ika tẹ lẹsẹ̀, tí wọn ń kọrin.

Kọkọ́rọ̀ gbémi: Orin tí ó ń kọ́ ọmọ nípa ìfọ̀kanbàlẹ̀ àti ọgbọ́n.

Àwọn eré wọ̀nyí kìí ṣe kékeré, wọ́n kó ìlera, ìfẹ́, àti ìtàn jọ. Wọ́n ń ṣe ẹ̀kọ́ káàkiri pẹ̀lú.

LITIRẸSO – Kíkà Ìwé Lítirẹ́sò Tí Ìjọba Yàn

Ìwé lítirẹ́sò tí ìjọba yàn jẹ́ àpọ̀ ìtàn tàbí ewì tí ìjọba yàn fún ìkànsí, ìmúlò ẹ̀kọ́ àti àgbéga èdè.

Àwọn ànfààní ìwé lítirẹ́sò tí ìjọba yàn:

Wọ́n fi kọ́ ọmọ nípa àṣà, ìlú, àgbọ̀wọ̀ àti àtinúdá.

Wọ́n jẹ́ àmúlò lẹ́kọ̀ọ́kan ní ilé ẹ̀kó.

Wọ́n jẹ́ ohun àkọsílẹ̀ tó bójú mu, tí a ti fọwọ́sowọ́pọ̀ pẹ̀lú awọn onímọ̀.

Àpẹẹrẹ ìwé:

Ìrìnàjò Ọmọ Naijiria – ìtàn ọmọ orílẹ̀-èdè Naijiria tó ń kó ìmọ̀ ayé jọ.

Ìwé bẹ́ẹ̀ máa kó ìtàn tó lẹ́kọ̀ tó jẹ́ ká mọ bí a ṣe lè jẹ́ ọmọ orílẹ̀-èdè tó dára.

Ìparí

1. Ẹyẹ gbolóhùn tó wà nínú èdè Yorùbá ni: ẹyẹ orúkọ, ẹyẹ iṣé, àti ẹyẹ àfikún.
2. Àwọn eré ìdárayá ilé Yorùbá jẹ́ apá tó yẹ ká tọ́jú, ká sì fi kọ́ àṣà àti ìbáṣepọ̀.
3. Ìwé lítirẹ́sò tí ìjọba yàn jẹ́ ohun èlò pàtàkì fún ẹ̀kọ́ ati àtinúdá ọmọde.

Ìdánwò Kékèké

• Pín gbolóhùn yìí sí ẹyẹ rẹ̀: Ìyá Kẹ́hìndé yóò lọ sí ọjà ní òwúrọ̀.
• Ṣàlàyé méjì nínú àwọn eré ìdárayá ilé Yorùbá.
• Kí ni ànfààní kíkà ìwé lítirẹ́sò tí ìjọba yàn?
• Dá orúkọ ìwé lítirẹ́sò tí o mọ̀ tí a fi ń kọ́ ọmọ nípa ayé rere.

Mo dúpẹ́ ọmọ mi! Ìdákẹ́jẹ, ìtẹ́síwájú àti ìmúlò rẹ ni yóò jẹ́ kí o jẹ́ ọmọ ilẹ̀ Naijiria tó ní imọ̀, tó gbára lé ara rẹ̀. Rántí pé pẹ̀lú Afrilearn, ẹ̀kọ́ ńjẹ́ kákákiri. Tẹ̀síwájú, ẹ̀kọ́ tó yá yóò tún dé!