Back to: Yoruba SS2
Lítírésọ̀ Yòrùbá – Àyẹyẹ Lítírésọ̀ Yórùbá àti Ìbáṣepọ̀ Rẹ̀ Pẹ̀lú Àṣà
Ẹ káàbọ̀ ọmọ mi aláyọ,
Ó dà bíi pé o ti fọ ojú, o ti jókòó lórí ibùsùn ẹ̀kọ́, tán-an sì ni o múra sílẹ̀ láti kọ́ ẹ̀kọ́ tuntun. Mo yọ̀ fún ọ pé o fẹ́ mọ̀ọ́mọ̀ kọ́ nípa ohun tó dá Yorùbá lítírésọ̀ yàtọ̀ sí ti èdè míì. Ẹ̀kó lónìí máa jẹ́ kó ye wa pé lítírésọ̀ àti àṣà jọ ń lọ pọ̀ nínú àwùjọ wa.
Kí ni Lítírésọ̀ Yòrùbá?
Lítírésọ̀ Yòrùbá jẹ́ àkójọpọ̀ gbogbo àwọn iṣẹ́ ọ̀rọ̀ tí a kọ, tí a sọ, tàbí tí a ṣàfihàn pẹ̀lú òwe, àlọ, orin, ewì àti eré. Ó ní àwọn eroja tó ṣe kó o pé gẹ́gẹ́ bí apá àkànṣe àṣà àti ìmọ̀ Yorùbá.
Lítírésọ̀ Yòrùbá le jẹ́:
– Lítírésọ̀ Ẹnu (àkọ́sọ tí a sọ): bíi àlọ, orin, òwe, ewì ẹnu, àti àríyá
– Lítírésọ̀ Kọ̀wé (àkọ́sọ tí a kọ): bíi ìwé ewì, ìtàn, eré orí itage, àtẹjade, àti àwọn ìwé ìtàn àròsọ.
Ìbáṣepọ̀ Lítírésọ̀ Yòrùbá Pẹ̀lú Àṣà
Lítírésọ̀ Yòrùbá àti àṣà jọ ń ṣiṣẹ́ pọ̀. Àṣà fi hàn nípa ohun tí a kọ àti bí a ṣe ń fi ọ̀rọ̀ sọ èrò. Ní gbogbo ìgbà, ohun tí a kọ nínú ewì, òwe, tàbí àlọ, ń fi àṣà tí a gbé kọ́ wa.
Àpẹẹrẹ:
– Nípa òwe: “Ọwọ́ tí ò bá mọ́ ìtẹ̀, á bá ìtẹ̀ jẹ” – Èyí ń kìlọ̀ pé ẹni tí kò mọ àṣà kì í mọ bí a ṣe ń yára.
– Nípa àlọ: Àlọ ìjàpá ń kọ wa pé ọgbọ́n ju agbára lọ.
– Nípa orin: Orin ìjálá, orin ewì àti orin àrà ló ń fi irú àṣà wọn hàn.
– Nípa ewì: Ewì tó ń yìn ọmọ bíbí, tó ń kọ lórí ogun, tàbí ìfẹ́, ń kó gbogbo àwọn eré inú ayé Yorùbá jọ.
Àwọn ànfààní Lítírésọ̀ Yòrùbá sí Àṣà:
- Ó ń bójú tó àṣà Yorùbá kí ó má bàjẹ́.
- Ó ń tọ́jú ẹ̀kọ́ àtàwọn ìmúlò ayé.
- Ó ń jẹ́ kí ọmọdé mọ ohun tó yẹ ká ṣe àti ohun tí kò yẹ.
- Ó ń kọ́ wa ní bí a ṣe lè bá a kúrò lóríburúkú.
- Ó ń fún wa ní ìmòran àti ọgbọ́n ayé.
Àpẹẹrẹ Kékèké:
Lítírésọ̀ tí a sọ lórí àṣà ìyàwó ní ilú kàn fi hàn pé kí ìyàwó má ṣe wọ aṣọ pupa lọ sí ilé ọkọ rẹ. Eré itage nípa ìyàwó tó ṣẹ àṣà yìí fihan bí ilé ọkọ ṣe kọ́ ọ́ sílẹ̀. Nípa bẹ́ẹ̀, a máa kó ìmọ̀ àti ìrònú tó bá àṣà mu yìí kúrò níbẹ̀.
Ìdánwò Kékèké:
- Ṣàlàyé ìtumọ̀ lítírésọ̀ Yòrùbá.
- Darúkọ ìbáṣepọ̀ tó wà láàárín lítírésọ̀ Yòrùbá àti àṣà.
- Mẹ́nuba eré mẹ́ta tí a lè rí nínú lítírésọ̀ Yòrùbá tó fi àṣà hàn.
Ìfaramọ́ àti Ìtìlẹ̀yìn:
Ó ṣeun, ọmọ mi. Ó dájú pé o ti ní ìtàn tuntun lónìí! Bí o ṣe ń mọ bí àṣà àti lítírésọ̀ ṣe rọ̀ mọ́ ara wọn, bẹ́ẹ̀ ni o ń di ọmọ tó dára jùlọ lórílẹ̀-èdè yìí. Máa yára wá kó ẹ̀kọ́ míì pẹ̀lú Afrilearn. A mọ̀ pé ìwọ yóò jẹ́ ọlọ́lá nínú ìmọ̀ àti ìwà rere!