Àfihàn Ọ̀nà Ìsọ̀rọ̀ Nínú Ìtàn – Ìtumọ̀ àti Àpẹẹrẹ

Back to: Yoruba SS2

Ẹ káàárọ̀ ọmọ mi olólùfẹ́ ẹ̀kọ́, akẹ́kọ̀ọ́ tí ó ń sáré lórí pẹ̀tẹ́lẹ̀ ìmọ̀!
Inú mi dùn pé o tún wà lẹ́yìn tẹ́ńpìlì, ṣí ọkàn rẹ gbà ẹ̀kọ́ pẹ̀lú inú-dídùn. Ẹ̀kọ́ wa lónìí ni àfojúsùn rẹ lórí bí a ṣe máa fi ọ̀nà ìsọ̀rọ̀ hàn nínú ìtàn, kí a lè mọ bí a ṣe lè sọ ìtàn tí yóò jọ gidi, yóò sì tọ́jú ìmọ̀ tí a fẹ́ kọ.

Kí ni Ọ̀nà Ìsọ̀rọ̀ Nínú Ìtàn?
Ọ̀nà ìsọ̀rọ̀ jẹ́ bí a ṣe máa fi èdè sọ ìtàn wa – irú ọrọ̀ tí a máa lo, ọ̀nà tí a fi máa ṣàlàyé ohun tó ṣẹlẹ̀, àti bí a ṣe máa fi gbogbo ìtàn gbé wa lọ láti ibẹrẹ dé opin. Ọ̀nà ìsọ̀rọ̀ máa ń jẹ́ ká mọ ẹni tó ń sọ ìtàn, ẹni tí ó ń ṣiṣẹ́ nínú ìtàn àti bó ṣe rí.

Àwọn Irú Ọ̀nà Ìsọ̀rọ̀ Nínú Ìtàn:

1. Ọ̀nà Àkọ́kọ́ ẹni (First-person narration):
   Nínú irú yìí, ẹni tí ó ń sọ ìtàn ni kò fi ara rẹ yà kúrò nínú rẹ. Ó máa ń lo “mo” àti “mí” nínú àlàyé rẹ. Àpẹẹrẹ:
   “Mo ṣì rántí ọjọ́ yẹn gan-an. Ó jẹ́ ọjọ́ tí mo ṣẹ̀ṣẹ̀ padà láti ilé ìwé nígbà tí mo rí i.”

2. Ọ̀nà Ẹlẹ́ẹ̀kejì ẹni (Second-person narration):
   Kò wọpọ̀ jù, ṣùgbọ́n ó máa ń lo “ìwọ”, “ẹ̀yin”, bẹ́ẹ̀ bẹ́ẹ̀ lọ. Ó dà bí ẹni pé a ń sọ ìtàn fún ẹnìkan tàbí ẹgbẹ́. Àpẹẹrẹ:
   “Ìwọ yóò rántí ọjọ́ tí ìjì líle yìí ṣẹlẹ̀, nígbà tí ìwọ àti àwọn ọ̀rẹ́ rẹ fi ẹsẹ̀ sáré lọ sí ọgbà.”

3. Ọ̀nà Ẹlẹ́kẹta ẹni (Third-person narration):
   Nínú irú yìí, ẹni tí ń sọ ìtàn kì í kó ara rẹ wá nínú ìtàn. Ó máa ń sọ nípa àwọn ẹlòmíràn pẹ̀lú “ó”, “wọn”, “àwọn”, “rẹ̀”. Àpẹẹrẹ:
   “Tóbi jẹ́ ọmọkùnrin tí ó ní ọkàn rere. Ó máa ń ràn àwọn arákùnrin rẹ lọ́wọ́ ní gbogbo àkókò.”

Ìdí tí Ọ̀nà Ìsọ̀rọ̀ fi ṣe pàtàkì:

• Ó ràn wa lọwọ láti mọ ẹni tí ń sọ ìtàn
• Ó jẹ́ ká mọ bó ṣe tọ́jú ẹ̀dá ìtàn
• Ó ṣàfihàn eré inú àlàyé
• Ó mú kó rọrùn fún olùka láti yọ̀ǹda ohun tó ń ka
• Ó mú kí ìtàn wọ̀pọ̀ pẹ̀lú ènìyàn

Àpẹẹrẹ Irú Ọ̀nà Ìsọ̀rọ̀ Kẹta:
“Adé jẹ́ ọmọ pẹ̀lú ọgbọ́n. Ní gbogbo àkókò, ó máa ń gbọ́ àwọn ìtọnisọ́nà bàbá rẹ. Ní ọjọ́ kejì ọdún tuntun, ó lọ sí ojú-ọ̀nà àtàwọn ọrẹ rẹ. Nígbà tí àwọn tó jù ú lọ bẹ̀rẹ̀ sí í ṣiṣẹ́, ó jẹ́ kó ye wọn pé ìmọ̀ kì í ṣọ́ ní ojú.”

Nínú àpẹẹrẹ yìí, a lè rí i pé ẹni tó ń sọ ìtàn kì í ṣe Adé. Ó ń sọ nípa ẹlòmíràn – àyàfi pé a fi ọwọ́ sọ pé “mo” – ìyẹn ni àpẹẹrẹ ẹlẹ́kẹta.

Akopọ:
Lẹ́yìn ẹ̀kọ́ yìí, o yẹ kí o lè ṣe idanimọ̀ ọ̀nà tí a fi sọ ìtàn – bóyá ẹni àkọ́kọ́, ẹlẹ́ẹ̀kejì tàbí ẹlẹ́kẹta. Ọ̀nà ìsọ̀rọ̀ jẹ́ irinṣẹ́ tó ràn wa lọ́wọ́ láti kọ ìtàn tó dára, tó gbòòrò, tó sì túbọ̀ fà àwọn olùkà sí í.

Ìdánwò Kékèké:

1. Kí ni ìtumọ̀ ọ̀nà ìsọ̀rọ̀ nínú ìtàn?
2. Ṣàlàyé àfihàn ọ̀nà àkọ́kọ́ ẹni. Fún àpẹẹrẹ kan.
3. Darukọ ànfààní mẹ́ta tí ọ̀nà ìsọ̀rọ̀ ní.
4. Kí ló jẹ́ kí ọ̀nà ẹlẹ́kẹta yàtọ̀ sí àkọ́kọ́?

Ìfaramọ́ àti Ìyìn:
Ìfẹ́ ẹ̀kọ́ rẹ ń túbọ̀ ràn mi lójú pé ìlera àti ìlúú rere ni ẹ̀mí rẹ ń lù. Máa tẹ̀síwájú, ọmọ mi. Rántí pé pẹ̀lú Afrilearn, ìlú ìmọ̀ rẹ kò ní lẹ́gbẹ̀. Ẹ̀kọ́ ọ̀sẹ̀ tó ń bọ yóò túbọ̀ fọ bí ìkànsí. O lè ṣe e!