Àwọn Ẹ̀ka Èdè Yorùbá

Back to: Yoruba SS 1

Ẹ kí Aláàyè
Ẹ káàbọ̀ ọmọ Yorùbá to nífẹ̀ẹ́ ìmọ̀! Mo mọ̀ pé o ti ṣètò ara rẹ̀ fún ẹ̀kọ́ lónìí. Jẹ́ ká mọ̀ọ́mọ̀ gbọ́ ẹ̀kọ́ tó ṣe kókó tó sì rọrùn láti lóye.

Ìtẹ̀síwájú
Ṣé o mọ̀ pé èdè Yorùbá tí a ń sọ ní orí ẹ̀rọ, nílé, nípò ìjọba, àti ní tẹlifíṣọ̀n yàtọ̀ síra? Bẹẹni! Èdè Yorùbá ní ẹ̀ka méjì tó tóbi gan-an. Kí nìyí? Ẹ jẹ́ ká mọ̀ọ́mọ̀ wo wọ́n.

Apá Arọ̀pọ̀
Èdè Yorùbá ní ẹ̀ka méjì tó lágbára:

1. Èdè Abínibí (Èdè Ayédèrùn / Èdè Ọmọ Ewé):
   Èyí ni èdè tí a bí ọmọ pẹ̀lú. Kì í ṣe pé a kó ọ́ kọ́ ẹ̀ nílé ẹ̀kọ́, àmọ́ pé o ti gbọ́ rẹ̀ látàrí àwọn òbí rẹ àti àwọn tí wọ́n yí ọ ká. Kí ni àpẹẹrẹ? Bí o bá ti kọ́ èdè Yorùbá lát’ọ́dọ̀ ìyá rẹ̀ tàbí bàbá rẹ̀, tí o kò lọ sí kíláàsì kankan, èyí ni a pe ní èdè abínibí.

2. Èdè Akọ́kọ́kọ́ (Èdè Tó Kọ́ Nílé Ẹ̀kọ́):
   Èyí ni èdè tí a kọ́ nílé ẹ̀kọ́. Ọ̀pọ̀ ìgbà, èdè Gẹẹsi ni a máa n lo fún ìkọ́ni, ṣùgbọ́n a tún ní èdè Yorùbá gẹ́gẹ́ bí kóókó ẹ̀kọ́. Nígbà míì, ẹni lè kọ́ èdè Yorùbá gẹ́gẹ́ bí èdè kejì, bóyá ó jẹ́ pé kì í ṣe èdè abínibí rẹ.

Àwọn míì sì tún sọ nípa Èdè Aṣà, èyí jẹ́ bí àwọn Yorùbá ṣe ń sọ èdè wọn tí ó kún fún ìbáṣepọ̀, ìbùkún, àlàyé, àlùfáà àti orúkọ tó ní ìtẹ́.

Àpẹẹrẹ Kedere
Ayọ̀ jẹ́ ọmọ Yorùbá tí wọ́n bí sí Ibadan. Lákọ̀ọ́kọ́, òun kò mọ Gẹẹsi. Ohun tí ó gbọ́ tó ń sọ lójoojúmọ́ ni “Mummy, ẹ jẹ̀ ká lọ,” “Daddy, ẹ káàbọ̀,” àti “Ẹ jẹ kẹ́rẹ́ kẹ́rẹ́” – èyí fi hàn pé èdè abínibí rẹ̀ ni Yorùbá. Nígbà tó wọ ile ẹ̀kọ́, wọ́n bẹ̀rẹ̀ sí í kọ́ Gẹẹsi, èyí ni èdè àkọ́kọ́kọ́ rẹ̀.

Àkótán
Lónìí, a kẹ́kọ̀ọ́ pé èdè Yorùbá ní ẹ̀ka méjì: èdè abínibí àti èdè tó kọ́ nílé ẹ̀kọ́. Àwọn ẹ̀ka wọ̀nyí ṣe pàtàkì gan-an fún bí a ṣe ń sọ̀rọ̀, kó ẹ̀kọ́, àti bá a ṣe ń mọ ara wa.

Ìdánwò Kékèké

1. Mẹ́ta nínú àwọn ẹ̀ka èdè Yorùbá ni…?
2. Ṣàlàyé ìtúmọ̀ èdè abínibí.
3. Kí ló túmọ̀ sí èdè àkọ́kọ́kọ́?
4. Fún àpẹẹrẹ tí ó fi hàn pé èdè Yorùbá lè jẹ́ abínibí tàbí èdè ẹ̀kọ́.

Ìfaramọ́ àti Ìkíni
Ẹ gbàdúrà fún ara rẹ fún ọgbọ́n tuntun lónìí. Kí o má gbagbé pé Afrilearn wà pẹ̀lú rẹ ní gbogbo igbà. Ẹ máa bọ̀! Ẹ̀kọ́ ọjọ́ kẹta ń bọ̀, kí o sì jẹ́ tayọ̀!