Back to: Yoruba SS 1
Gbólóhùn máa ń jẹ́ ọ̀nà tí a fi ń sọ ohun tí a fẹ́ sọ. Ọ̀nà méjì pataki ni wọ́n wà: ìpinnu àti ìbéèrè.
Gbólóhùn Ìpinnu
Gbólóhùn ìpinnu ni ìsọ̀kan ọ̀rọ̀ tí ń sọ ohun tó ṣẹlẹ̀ tàbí ohun tí a ń ṣe. Ó jẹ́ gbólóhùn tó dájú, tí a sì lè fi hàn pé nkan kan ṣẹlẹ̀ tàbí pé a ní ìmọ̀lẹ̀ nípa nkan.
Àpẹẹrẹ:
– Mo ń lọ sí ilé ìwé.
– Wọ́n ti ra àdìẹ.
– Ọmọ náà ń ṣeré ní pápá.
Ní gbogbo àpẹẹrẹ wọ̀nyí, a sọ ohun tó ń ṣẹlẹ̀ tàbí ohun tí a ti ṣe.
Gbólóhùn Ìbéèrè
Gbólóhùn ìbéèrè ni tí a fi ń beere ìbéèrè, ká lè mọ ohun tí ẹni mìíràn ń rò tàbí ká gba ìtàn àlàyé. Wọ́n máa ń ní àwọn ọ̀rọ̀ tí ń bẹ̀rẹ̀ ìbéèrè bíi: kí, ta, níbo, báwo, kiló, tàbí ṣé.
Àpẹẹrẹ:
– Ṣé o ti jẹun?
– Níbo ni wọ́n ti lọ?
– Kí ló ṣẹlẹ̀?
– Ta ni ẹni tó wá?
Àwọn ọ̀rọ̀ ìbéèrè wọ̀nyí máa ń bẹ̀rẹ̀ ìbéèrè kí a lè rí ìdáhùn.
Bí a Ṣe Máa Tọ́ka Gbólóhùn Ìpinnu àti Ìbéèrè
– Gbólóhùn ìpinnu máa ń parí pẹ̀lú àmì àfihàn pé ìtàn náà dájú.
– Gbólóhùn ìbéèrè máa ń parí pẹ̀lú àmì ìbéèrè tàbí ọ̀rọ̀ tí ń bẹ̀rẹ̀ ìbéèrè.
Àpẹẹrẹ Míìrán
– Gbólóhùn ìpinnu:
Ẹ̀yìn àtàwọn ọrẹ́ mi ń lọ síbi ìṣeré.
Olúfẹ́mi ti ṣe iṣẹ́ ọnà rẹ.
– Gbólóhùn ìbéèrè:
Ṣé ìyàwó rẹ wà ní ilé?
Kí ló fa ìdí tí o fi ń ṣàníyàn?
Ìtàn Kékèké
Ní ọjọ́ Sunday, Adé àti ẹ̀gbọ́n rẹ̀ lọ sí ọjà. Adé béèrè pé:
– Níbo ni ọjà náà wà?
Ẹ̀gbọ́n rẹ̀ dáhùn pé:
– Ó wà lẹ́gbẹ̀ẹ́ ilé ìtura.
Adé tún béèrè pé:
– Ṣé a lè ra àdìẹ níbẹ̀?
Ẹ̀gbọ́n rẹ̀ fi ayọ̀ sọ pé:
– Bẹ́ẹ̀ ni, a lè ra àdìẹ.
Ní àpẹẹrẹ yìí, Adé ń lo gbólóhùn ìbéèrè láti mọ ohun tí ó fẹ́ mọ, ẹ̀gbọ́n náà sì ń lo gbólóhùn ìpinnu láti fi ìmọ̀lẹ̀ hàn.
Akopọ
Gbólóhùn ìpinnu sọ ohun tó ṣẹlẹ̀ tàbí ohun tí a mọ. Gbólóhùn ìbéèrè fi ìbéèrè hàn kí a lè gba ìdáhùn. Ọ̀nà méjì yìí máa ran ọ lọwọ lati bákọ̀ àti kọ́ ọ̀rọ̀ dáadáa.
Ìdánwò Kékèké
- Kọ àpẹẹrẹ gbólóhùn ìpinnu mẹ́ta.
- Kọ àpẹẹrẹ gbólóhùn ìbéèrè méjì.
- Ṣàlàyé ìyàtọ̀ tó wà láàárín gbólóhùn ìpinnu àti ìbéèrè.
- Tọkasi gbólóhùn ìbéèrè nínú gbolohun “Ṣé o ti lọ sí ilé ẹ̀kọ́?”
- Kọ gbólohùn ìpinnu tó rọrùn.
Ìtẹ́lọ́run
Ẹ jókòó, ọmọ mi, kí o má ṣe gbàgbé pé agbára rẹ̀ láti mọ èdè Yorùbá ń jẹ́ kí o lè bá gbogbo ènìyàn sọ̀rọ̀ ní ìtẹ́lọ́run. Pẹ̀lú Afrilearn, a ó máa ṣe ìtẹ̀síwájú pẹ̀lú rẹ, kó o lè jẹ́ ọmọ ilẹ̀ Yorùbá tó ní ìmọ̀lára àti ìyàsímímọ́. Ṣé o setán fún kókó tó kàn?